Rechten van buren (Volgens de Soennah en het voorbeeld van de salaf)

Het omgaan met de buren is iets wat ons allemaal aangaat. Burenruzies en burenoverlast zijn zaken die vaak genoeg ter sprake komen en in het nieuws verschijnen. Een slechte buur is iets om een grote afkeer van te hebben terwijl een goede buur zoals een spreekwoord zegt beter is dan een verre vriend. In de islaam is er veel te vinden over de omgang met buren. Veel is veranderd ten opzichte van vroeger (technologie, architectuur, wetenschap) maar zoals in alle zaken heeft de mens de leiding van Allah nodig, dus ook leiding in hoe we met elkaar om horen te gaan. De islaam leert ons hoe we met onze medemens moeten omgaan en onze eigen buren zijn een goede start.

Yahya ibn Hamza al-Yamani heeft geschreven:

“Buren genieten meer rechten dan broeders in islaam. De buur heeft alle rechten als iedere moeslim, maar hem is meer toegeschreven door zijn eigenschap van buur zijn.”

De rechten van buren houden niet alleen in dat we hen geen overlast bezorgen. Wij moeten met de “last” die zij ons misschien bezorgen om kunnen gaan, aardig tegen hen zijn, degenen zijn die met goede daden beginnen, de eersten zijn die groeten, geen ruzie maken, hen bezoeken als ze ziek zijn, hen in moeilijke tijden steunen en hen feliciteren bij blijde gebeurtenissen, hen hun vergissingen vergeven, niet bij hen naar binnen staren/ gluren, geen vuil op hun land of in hun huis gooien, zwijgen over hetgeen er zich bij hen afspeelt, niet afluisteren, te zorgen voor hun gezinnen als zij weg zijn en hen te helpen in hun dien en wereldse aangelegenheden. (Ali Hasan Abdel Hamied)

De moeslims in de tijd van de profeet hadden een sterke imaan (geloof) en leefden oprecht en precies volgens de Shariah (islamitische wetten). Zij kenden de rechten van anderen zeer goed en zorgden er ook goed voor. De moeslims wedijverden in het doen van goede daden en haasten zich in het uitdragen van hun verplichtingen en gaven ieder mens zijn rechten en dat wat ieder toekwam aan respect.

Maar de “ moderne beschaving” die gebaseerd is op materialisme maakt zich niet druk om goede principes en gedrag. De moderne beschaving verandert de mens in een machine, die voortleeft, doof en zonder gevoelens. De mens speelt z’n rol zonder nobele gevoelens of hogere menselijke zeden en moraal. Zo ook in de moeslimlanden die meer en meer de voorbeelden van de westerse landen volgen. En hierdoor verandert er ook daar steeds meer aan waarden en normen en dat komt hen niet ten goede.

Niemand kan aan dit verval ontsnappen behalve degenen die in Allah geloven en die leven volgens de principes van de islaam met kennis over Allah .

Want het materialisme heeft wereldwijd de nobele principes, de rechten die mensen over elkaar hebben verwoest. En één van die rechten is het recht van de buur.

In de Qoraan lezen we:

“Aanbidt Allah en aanbidt niemand met Hem (shirk) en doe goed voor de ouders, de verwanten, de wezen, de armen die vragen, de buren die dichtbij zijn, de buren die vreemden zijn, de metgezel aan je zijde, de reiziger (die je ontmoet) en degenen die je rechterhand bezitten. Allah houdt niet van trotse hoogmoedigen. (Soerah al-Nisa: 36)

Al-Imaam al-Qoertoebie heeft hierover gezegd:

“Wat betreft de buur; Allah heeft ons bevolen in Zijn Boek en door Zijn boodschapper, hem te beschermen, zijn rechten te respecteren en zorg te dragen voor zijn welzijn. Zie je niet dat Allah de buur direkt na de ouders en de verwanten opnoemt. Want Hij zegt: “de buren die dichtbij zijn” (al-Djar Dhil-Qoerba) dit betekent degenen die verwant zijn en “de buren die vreemden zijn” (al-Djar al-Djoenoeb) dit betekent degenen die niet verwant zijn. Dit is wat is gezegd door Ibn Abbas . En dit is de sterkste mening.

We kunnen dus concluderen dat bezorgd zijn en letten op je buren een religieuze plicht is, of diegenen nu moeslims of ongelovigen zijn, en dit is de juiste mening.”

Zowel moeslims als ongelovigen, praktizerende en niet praktizerende moeslims , vrienden en vijanden, buitenlanders en landgenoten, degenen die je goed behandelen en degenen die dit niet doen, verwanten en vreemden, degenen wiens huis dichtbij het jouwe staat en degenen wiens huis verder weg is.

Buren vallen in verschillende categorieën. De besten zijn degenen die alle goede kwaliteiten, die hierboven genoemd zijn, in zich hebben en die daarna die dan de meeste goede eigenschappen bezitten enz. enz. tot buren die slechts één goede “eigenschap” hebben. De slechtste buren zijn degenen die alle slechte eigenschappen hebben . Iedere buur krijgt rechten al naar gelang in welke categorie hij valt. (moeslims altijd meer dan kafirs (ongelovigen)- hierover later meer).

De geleerden verschillen van mening over deze omvang. Al-Oezai en ibn Shihab hebben gezegd: “Veertig huizen in iedere richting.”

Ali ibn Abi talib zei: “Wie de adhaan hoort is een buur.”

Sommige geleerden zeggen: “Wie de iqamah hoort is een buur van die moskee.”

En weer anderen zeggen: “Wie in een buurt of stad woont is een buur.”

Allah zegt:

“Zeker als de huichelaars (moenafiqoen) en degenen in wiens harten een ziekte is en degenen die lasteren in Medina niet ophouden, dan zullen Wij jou tegen hen maatregelen laten nemen. Daarna zullen zij niet in staat zijn als jouw buren te blijven, maar slechts even.” (Soerah al-Ahzab: 60)

Dus in deze aya lezen we dat de moenafiqoen in Medinah als buren van de profeet worden beschouwd.

En ook de reiziger zoals eerder gezegd in de vorige aya valt er onder omdat hij de lichamelijke ruimte met je deelt. Reisgenoten hebben veel met elkaar van doen en delen veel met elkaar net zoals mensen die naast elkaar in een huis wonen. Daarom moeten wij voor hen zorgen zoals Allah heeft bevolen. En Allah weet het het best.

Ook al is er dus verschil van mening over wie er nog tot buren gerekend worden, het feit is er dat het meer is dan alleen je direkte naaste buur. We kunnen wel zeggen dat hoe dichter de buur bij je woont hoe meer rechten hij heeft. En tussen de kafirs hoef je niet de hele straat als vrienden te beschouwen en je mag ook niet omgaan met kafirburen als dat je met moeslim buren zou omgaan, maar de meeste rechten zijn ook op hen van toepassing

De rechten en deugden van buren volgens de Soennah van de profeet

Enkele rechten:

Ten eerste is het verboden onze buren te schaden of te kwetsen.

Overgeleverd door Aboe Hoerairah dat de profeet zei : “Degene wiens buur niet veilig is van zijn kwaad zal het Paradijs niet binnengaan.” (Moeslim)

Er wordt ons juist het tegenovergestelde geboden, namelijk ze goed te behandelen.

(Moeslim, Al-Boechaarie)

En in een andere hadieth:

Overgeleverd door Aboe Hoerairah dat de profeet zei: “Al wie in Allah en de Laatste dag gelooft zal zijn buren niet schaden.” (al-Boechaarie, Moeslim)

En:

(at-Tabaraanie)

Het is ook logisch als we nadenken. De mensen waar we het meest mee te maken hebben zijn onze buren. Als we slechte buren hebben is onze woonomgeving niet fijn of zelfs niet veilig. De beste buren zijn goede praktizerende moeslimburen.

En als we goede buren hebben, en we helpen elkaar wederzijds en we hebben een goede band met elkaar, sterkt dit onze imen en helpt dit het vormen van een oemmah (gemeenschap). Zelf moet je je dus inspannen voor je buren. Zoals de profeet heeft gezegd:

“De beste van de vrienden bij Allah is degene die het beste is voor zijn vrienden; en de beste van de buren, bij Allah, is degene die het beste is voor zijn buren.” (at-Tirmidhi)

Een goede buur helpt aan huiselijk geluk:

(ibn Hibban en al-Chatib sahih)

We moeten van onze buren houden:

“Bij Hem in Wiens handen mijn ziel is, niemand gelooft oprecht totdat hij voor zijn buur of zijn broeder wenst wat hij zichzelf wenst.” (Moeslim)

We moeten ons dus inspannen voor onze buren.

Inspannen zit al in kleine dingen; dat je aan je buren denkt, kleine geschenkjes geeft en voor ze klaarstaat bij problemen en zoals overgeleverd door Aboe Dharr die zei dat de profeet hem adviseerde: “Als je kookt (soep), doe er extra water bij, zoek dan een huishouden vlakbij jou en geef het hen met vriendelijkheid.” (Moeslim)

En in een andere versie staat: “Zodat er genoeg zal zijn voor jouw familie en je buren.”

(Ibn Hibban en Achmed)

En er is een andere hadieth waarin we lezen:

Deze hadieth geeft dus een duidelijk bewijs dat het haraam (verboden) is als een rijke man zijn buren hongerig laat. Hij moet ze helpen met eten, kleding en al wat ze nodig hebben.

Het geven van geschenken en eten gaat het eerst naar de buren die het dichtste bij wonen.

(al-Boechaarie)

We moeten ook geduld hebben met onze buren en niet direkt geïrriteerd raken als we wat overlast hebben.

“Er zijn drie waar Allah van houdt…. Degene die een buur heeft die hem stoort, maar hij verdraagt het met geduld totdat zij uit elkaar gaan door de dood of doordat een van hen (Achmed)

Als hij/zij moeslim is, maar zonden begaat met je hem / haar adviseren en helpen de weg van de islaam terug te vinden. Als iemand blijft vasthouden aan grote zonden (bijvoorbeeld geen salaah wil doen) vermijdt dan teveel contact met hem / haar voor Allahs Zaak, misschien heeft dit effect op hem / haar. Maar stop nooit met groeten, te praten met hem en hem geschenken te sturen.

Maar als degene slecht blijft doen en in zonden blijft en niet wil veranderen vermijd hem dan totaal en volgens imaam al-Dhahabi en Ali Abdel Hamied is het het beste te verhuizen naar een plaats die beter is. Zoals de profeet ook bij Allah bescherming vroeg tegen een slechte buur:

“O Allah, ik zoek bescherming bij U van een slechte buur in mijn vaste verblijfplaats, want de buur in de woestijn wisselt altijd.”(Sahih)

Want als buren zo slecht zijn moet je jezelf daar tegen beschermen; jezelf, je familie, je kinderen zodat niemand kan worden beïnvloed door het slechte.

Wat dan als je buren, joden of christenen zijn? (Het blijft het beste niet tussen hen te wonen).

Behandel hen correct en val hen niet lastig en breng hen geen schade toe. Het is bijvoorbeeld toegestaan hen te bezoeken als ze ziek zijn, maar bij een sterfgeval is het niet goed hen te condoleren. Dit is op basis van de hadieth van Ali ibn Aboe Talib toen zijn vader Aboe Talib stierf. De boodschapper van Allah zei toen tegen hem: “Ga en begraaf hem”, maar condoleerde hem niet. Met hen omgaan mag volgens de Shariah maar mag nooit ten koste van de islaam gaan. Dus mag je nooit met hen meedoen met feesten of andere gewoontes die tegen de islaam zijn.

Weet dat als je de intentie hebt goede vrienden met ze te worden en te intiem met hen te zijn dit niet is toegestaan. Zoals in de Qoraan staat:

“Je vindt geen volk dat in Allah en de laatste Dag gelooft dat houdt van degenen die zich verzetten tegen Allah en Zijn boodschapper ook al zijn het hun vaders of hun zonen, of hun broers of hun verwanten. Voor diegenen heeft Hij geloof in hun harten geschreven en hen gesterkt met een roeh van Hemzelf..” (Soerah Moedjadilah: 22)

(Soerah al-Maidah; 54)

Dit betekent dat de moeslim medelevend en samenwerkend met de andere gelovige moeslims is, maar altijd afstandelijk blijft naar niet-moeslims. Dit ook als een gebaar van superioriteit van de islaam, We moeten nooit zo met hen omgaan en vriendschappen met hen sluiten zoals met onze mede moeslims.

Als diegene (niet-moeslim) echter ouder of familie is gaan deze rechten gelden en deze rechten staan boven de rechten van buren.

Dit zijn dus rechten van buren die gelden voor de moeslim evenals voor de niet-moeslim. Deze wonderbare, universeel, toepasbare rechten zullen geluk in dit leven evenals in het Hiernamaals brengen. En de islaam houdt niet op in het zorgdragen voor de naaste buren, het reikt wereldwijd. Kijk om ons heen. Wereldwijd is ellende overweldigend. En het gaat overal steeds slechter door afwezigheid van ware moeslims in belangrijke bestuurlijke posities en omdat de juiste, beste en menslievende principes van islaam verloren zijn gegaan door de vele door de mens gemaakte systemen die niets dan ellende, armoede, uitbuiting, honger, en schaamte hebben gebracht. In deze eeuw van maanlandingen, satelieten, bommen , ruimteveren, enz. (hoeveel geld kost dit niet!!!!) sterven er nog zoveel mensen in Afrika en Azië, sterven mensen van de honger terwijl in het Westen (de democratische wereld) men alleen maar hard werkt om z’n rijkdommen te behouden. Eten wat wordt door gedraaid: De boterberg in Nederland. Amerika die miljoenen uitgeeft aan de boeren zodat die niet meer van een bepaalde groente kweken alleen om de prijs op de wereldmarkt hoog te houden. Kalveren die afgeslacht worden om de vleesprijs hoog te houden enz. enz. En tegelijkertijd sterven mensen van de honger. AstagfirAllah.

Dit is het grote verschil tussen de menslievende islamitische beschaving waarin het zelfs niet is toegestaan zelf te eten en z’n buur hongerig te laten of hem te hinderen met de geur van lekker eten zonder iets te geven. En daar tegenover de materialistische westerse beschaving die alleen aan z’n eigen welvaart denkt ten koste van levens. Hoe slecht zijn degenen die achter materialistische systemen aanrennen, oost of west, in totale duisternis van Dhahiliyya (onwetendheid). En hoe groot is de verantwoordelijkheid van de moeslims die de toorts van Licht dragen.

“Allah is het Licht van de hemelen en de aarde. De vergelijking van Zijn Licht is als een nis met daarin een lamp, de lamp is in glas, het glas als een schitterende ster, aangestoken van een gezegende boom, een olijf - , niet van het Oosten (niet alleen zonnestralen ’s morgens) noch van het Westen (niet alleen zonnestralen ’s middags). Wiens olie bijna zelf voortgloeit, ook al raakte geen vuur hem aan. Licht op Licht! Allah leidt naar Zijn Licht wie Hij Wil. En Allah geeft vergelijkingen voor de mens en Allah is Al-Wetend van alles.” (Soerah an-Noer: 35)

Alleen door de islaam kan de zwakte van onwetendheid worden verdreven en alleen door zijn Licht zullen de harten en zielen verlicht worden en kan de mensheid teruggebracht worden naar de ware Leiding, veiligheid en voorspoed. Laten wij in deze maand Ramadan meer aan onze medemens denken en sadaqa geven.

“..is er dan niemand die er lering uittrekt.” (Soerah al-Qamar: 15)

Vertaling en bewerking van “The rights of neighbours”, sheich Alee Hasan Abdul Hameed

Door I. Rabe